Cách Tháo Lắp Vòng Bi Đúng Chuẩn | Quy Trình Chi Tiết Từ Chuyên Gia PLB Việt Nam
Vòng bi là một trong những bộ phận then chốt trong bất kỳ hệ thống máy móc cơ khí nào — nhiệm vụ của nó là giảm ma sát, tăng hiệu suất hoạt động và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Tuy nhiên, nhiều kỹ thuật viên hoặc nhà vận hành vẫn chưa chú trọng đúng mức đến việc tháo lắp vòng bi chuẩn kỹ thuật, dẫn đến tình trạng: hỏng sớm, rung lắc, máy móc hoạt động không ổn định.
Trong bài viết này, đội ngũ chuyên gia từ PLB Việt Nam sẽ hướng dẫn bạn quy trình tháo lắp vòng bi đúng cách nhất, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí bảo trì và duy trì hiệu suất máy tối ưu.
Lý do nên tuân thủ quy trình tháo lắp vòng bi đúng chuẩn
Tháo lắp vòng bi đúng cách đóng vai trò rất quan trọng. Mặc dù bạn mua vòng bi chất lượng đến từ các thương hiệu uy tín như Vòng bi JTEKT(KOYO), NSK, PBC, bạc đạn Timken,… nhưng lại tháo lắp sai quy trình thì máy móc cũng không thể hoạt động được.
Một quy trình tháo lắp chuẩn giúp:
Tránh biến dạng, nứt gãy hoặc mài mòn bề mặt vòng bi.
Duy trì độ chính xác quay, giảm rung lắc.
Tăng tuổi thọ và tiết kiệm chi phí bảo trì.
Dưới đây là những lý do vì sao chúng ta nên chú trọng đến cách tháo lắp vòng bi:
1. Bảo vệ tuổi thọ của vòng bi
Tháo lắp vòng bi đúng cách giúp hạn chế hư hỏng cho vòng bi trong quá trình bảo dưỡng hoặc thay thế. Nếu thao tác sai, các bộ phận của vòng bi có thể bị biến dạng, hư hại do lực tác động quá lớn hoặc không đúng kỹ thuật. Điều này sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động và khiến vòng bi hỏng nhanh hơn, dẫn đến chi phí thay thế và sửa chữa tăng cao.
2. Duy trì hiệu suất máy móc
Khi vòng bi không được tháo lắp đúng cách, các chi tiết trong máy móc có thể không khớp nhau chính xác, gây ra hiện tượng rung lắc hoặc ma sát quá mức. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm việc của máy móc, làm giảm năng suất sản xuất và gây tốn kém năng lượng. Đảm bảo tháo lắp vòng bi đúng kỹ thuật là cách hiệu quả để duy trì hoạt động ổn định của hệ thống.
3. Giảm thiểu thời gian ngừng máy
Nếu quá trình tháo lắp vòng bi không được thực hiện đúng cách, các sự cố không mong muốn như hỏng hóc hoặc lắp ráp sai có thể xảy ra, dẫn đến việc máy móc phải ngừng hoạt động để khắc phục. Điều này không chỉ gây mất thời gian mà còn ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất. Kỹ thuật tháo lắp chuẩn xác giúp tối ưu hóa thời gian bảo trì và giảm thiểu tình trạng dừng máy.
4. Tiết kiệm chi phí bảo dưỡng
Tháo lắp vòng bi không đúng cách có thể gây hỏng hóc không chỉ cho vòng bi mà còn các bộ phận khác liên quan trong máy móc. Điều này dẫn đến việc phải thay thế nhiều linh kiện hơn, làm tăng chi phí bảo dưỡng. Khi thực hiện đúng kỹ thuật, việc bảo dưỡng vòng bi trở nên hiệu quả hơn, giúp tiết kiệm chi phí sửa chữa và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
5. Đảm bảo an toàn lao động
Việc tháo lắp vòng bi không đúng cách có thể gây nguy hiểm cho người thực hiện, đặc biệt khi vòng bi có kích thước lớn hoặc yêu cầu sử dụng các thiết bị hỗ trợ. Để đảm bảo an toàn cho người lao động, cần tuân thủ đúng quy trình tháo lắp và sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để tránh tai nạn không đáng có.
6. Tăng cường độ chính xác trong lắp đặt
Cách tháo lắp vòng bi đúng cách giúp đảm bảo độ chính xác cao khi lắp đặt, đặc biệt là đối với những máy móc có yêu cầu khắt khe về hiệu suất. Lắp đặt chuẩn xác không chỉ giúp vòng bi hoạt động trơn tru mà còn ngăn ngừa các hư hại tiềm ẩn, đảm bảo hệ thống máy móc vận hành tốt trong thời gian dài.
Hướng dẫn chung cách tháo lắp vòng bi
1. Hướng dẫn chung
Vì vòng bi được chế tạo chính xác hơn so với các bộ phận máy móc khác, thao tác cẩn thận là điều hoàn toàn cần thiết.
- 1. Giữ vệ sinh sạch sẽ cho vòng bi và môi trường vận hành
- 2. Thao tác cẩn trọng: Vòng bi có thể bị gãy nứt và bị lõm bề mặt dễ dàng do tác động mạnh nếu thao tác mạnh
- 3. Thao tác bằng dụng cụ phù hợp
- 4. Bảo vệ vòng bi không bị rỉ sét: Không thao tác với vòng bi trong môi trường độ ẩm cao; Người vận hành cần đeo găng tay để không làm mồ hôi trên tay bám vào vòng bi.
- 5. Vòng bi nên được thao tác bởi người có kinh nghiệm và được đào tạo kỹ lưỡng.
2. Lưu giữ vòng bi
Khi vận chuyển vòng bi, chúng cần được bọc phủ bằng lớp dầu chống ăn mòn phù hợp và được bọc bằng giấy chống xỉn, chất lượng của vòng bi được đảm bảo miễn là giấy bọc không bị hỏng.
Nếu cần bảo quản vòng bi trong khoảng thời gian dài, quý khách nên lưu giữ bạc đạn trên kệ cách sàn hơn 30 cm, ở độ ẩm thấp hơn 65% và ở nhiệt độ khoảng 20°C.
Tránh lưu trữ ở nơi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng hoặc đặt hộp đựng vòng bi tựa vào tường lạnh.
Lắp vòng bi
1. Chuẩn bị vòng bi
Chuẩn bị vòng bi tốt là bước được khuyến cáo trong cách tháo lắp vòng bi chuẩn. Chờ đến ngay trước thời điểm lắp mới lấy vòng bi ra khỏi hộp đóng gói để ngăn nhiễm bẩn và rỉ sét.
Vì dầu chống ăn mòn phủ lên vòng bi là chất bôi trơn hiệu quả, do đó không nên lau sạch lớp dầu này nếu vòng bi được bôi trơn trước, hoặc khi vòng bi được sử dụng cho vận hành bình thường.
Tuy nhiên, nếu vòng bi được sử dụng trong các dụng cụ đo lường hoặc quay ở tốc độ cao , bạn nên lau sạch dầu chống ăn mòn bằng dầu vệ sinh. Sau khi lau sạch, không nên để vòng bi ra ngoài trong thời gian dài bởi chúng sẽ dễ bị rỉ sét.
2. Kiểm tra trục và vỏ gối
Vệ sinh trục và vỏ gối để kiểm tra xem nó có lỗi hoặc vết dăm do quá trình gia công hay không. Cẩn trọng lau sạch hoàn toàn các chất mài bóng (SiC, Al₂O₃, v.v.), cát đúc và mảnh nhỏ bên trong vỏ gối.
Tiếp theo, kiểm tra kích thước, hình dạng và tình trạng hoàn thiện của vỏ trục và vỏ gối có đúng với thông số quy định trên bản vẽ hay không. Đường kính trục và đường kính lỗ vỏ gối cần được đo lường ở vài điểm như trong hình dưới đây.
Ngoài ra nên kiểm tra bán kính đường gờ của trục và vỏ gối, và độ vuông góc của vai. Khi sử dụng và vỏ gối đã vượt qua công đoạn kiểm tra, nên tra dầu máy vào mỗi bề mặt lắp ghép trước khi lắp.
► Xem thêm: HƯỚNG DẪN CHI TIẾT CÁCH ĐỌC THÔNG SỐ VÒNG BI
3. Lắp vòng bi
Các quy trình lắp phụ thuộc vào kiểu và tình trạng lắp của vòng bi. Đối với vòng bi phổ thông có trục quay, kiểu lắp xếp chồng được áp dụng cho vòng trong, trong khi kiểu lắp có độ hở được áp dụng cho vòng ngoài.
Đối với vòng bi có vòng ngoài quay, kiểu lắp xếp chồng được áp dụng cho vòng ngoài. Kiểu lắp xếp chồng được phân loại đại khái như bên dưới.
A. Lắp bằng lực đối với vòng bi có lỗ hình trụ
Như hình minh họa bên dưới, cần lắp vòng bi từ từ và cẩn thận, bằng cách sử dụng cơ cấu lắp để tác dụng lực đều lên vòng bi. Khi lắp vòng trong, chỉ tác dụng lực ép lên vòng trong. Tương tự, khi lắp vòng ngoài, chỉ ép vòng ngoài.
Nếu cần xếp chồng ở cả vòng trong và vòng ngoài của bi không tách rời, hãy sử dụng hai loại cơ cấu như trong hình d và tác dụng một lực cẩn thận, vì các yếu tố lăn rất dễ bị hỏng. Đảm bảo không bao giờ sử dụng búa trong các trường hợp đó.
B. Kiểu lắp chặt của vòng bi lỗ hình trụ
Phương pháp này làm giãn vòng bi bằng cách gia nhiệt cho chúng trong dầu, có ưu điểm là không tác dụng quá nhiều lực lên vòng bi và chỉ mất ít thời gian.
[Lưu ý]
- Nhiệt độ của dầu không nên cao hơn 100°C bởi vì vòng bi được gia nhiệt cao hơn 120°C sẽ mất độ cứng.
- Có thể xác định nhiệt độ gia nhiệt cao từ đường kính lỗ của vòng bi và xếp chồng bằng cách tham khảo Hình c bên trên.
- Sử dụng lưới hoặc thiết bị nâng để ngăn vòng bi gối trực tiếp lên thùng chứa dầu.
- Vì vòng bi có ngót theo hướng tâm cũng như hướng trục khi làm nguội, hãy cố định vòng trong và vai trục chặt bằng đai ốc hãm trục trước khi co ngót để không có khoảng trống giữa chúng.
Kiểu lắp chặt chứng tỏ sạch và hiệu quả vì theo phương pháp này, vòng có thể được cung cấp với lượng nhiệt đồng đều trong khoảng thời gian ngắn mà không cần sử dụng lửa hay dầu.
(Khi dẫn điện, chính vòng bi sẽ tạo ra nhiệt do nội trở, được hỗ trợ bởi cuộn dây kích thích tích hợp)
C. Lắp vòng bi có lỗ (khoan) côn
Khi lắp vòng bi trực tiếp vào trục côn, hãy tạo lỗ và rãnh dầu trên trục và bơm dầu áp suất cao vào khoảng trống giữa các bề mặt lắp ghép (phun dầu). Công việc phun dầu có thể làm giảm mô men xoắn siết của đai ốc hãm bằng cách giảm độ ma sát giữa các bề mặt lắp ghép.
Khi cần vị trí chính xác để lắp vòng bi lên trục không có vai, hãy sử dụng kẹp để hỗ trợ xác định vị trí của vòng bi.
Khi lắp vòng bi lên trục, đai ốc hãm trục thường được sử dụng. Chìa vặn đặc biệt được sử dụng để siết chúng. Cũng có thể lắp vòng bi bằng đai ốc thủy lực.
Khi lắp bi đũa cầu lỗ (khoan) côn, độ giảm khe hở trong hướng tâm dần xuất hiện trong quá trình vận hành cần được xem xét cũng như độ sâu đẩy vào.
Khi lắp bạc bi tự chỉnh, hãy để đủ khe hở để cho phép căn chỉnh vòng ngoài dễ dàng.
► Xem thêm: HƯỚNG DẪN LỰA CHỌN BẠC ĐẠN
4. Vận hành thử
Vận hành thử được thực hiện để đảm bảo rằng vòng bi được lắp đúng cách. Trong trường hợp của máy móc nhỏ gọn, có thể kiểm tra vòng quay bằng vận hành thủ công trước.
Nếu không có hiện tượng bất thường như các hiện tượng được mô tả bên dưới thì tiếp tục vận hành thử bằng nguồn điện.
- Gõ máy do lỗi hoặc xâm nhập của ngoại vật vào bề mặt tiếp xúc lăn
- Mô men xoắn quá lớn (nặng) do ma sát trên thiết bị bịt kín, khe hở quá nhỏ và lỗi lắp
- Mô men xoắn chạy không đều do lắp không đúng cách và lỗi khi lắp
Đối với máy móc quá lớn để vận hành thủ công, hãy thực hiện vận hành không tải bằng cách tắt nguồn ngay sau khi bật nguồn. Trước khi bắt đầu vận hành bằng nguồn điện, phải xác nhận rằng bạc đạn quay êm mà không có bất kỳ rung lắc và tiếng ồn bất thường nào.
Vận hành bằng điện nên được khởi động trong điều kiện không có tải trọng và ở tốc độ thấp, sau đó tăng dần tốc độ đến khi đạt tốc độ thiết kế. Trong quá trình vận hành dùng điện, hãy kiểm tra tiếng ồn, mức tăng nhiệt độ và hiện tượng rung lắc. Nếu phát hiện bất kỳ điều bất thường nào, phải dừng vận hành và kiểm tra lỗi ngay. Nếu cần, nên tháo dỡ vòng bi.
Tháo dỡ vòng bi
Tháo dỡ là bước vô cùng quan trọng trong các cách tháo lắp vòng bi chuẩn. Sau khi tháo dỡ, cần xem xét việc xử lý vòng bi và các phương pháp khác nhau cho công việc này.
Nếu cần thải bỏ vòng bi, có thể sử dụng bất kỳ phương pháp đơn giản nào như cắt bằng mỏ đốt. Nếu cần tái sử dụng vòng bi hoặc kiểm tra nguyên nhân hỏng, công việc tháo dỡ cần được quan tâm đúng mức như khi lắp để không làm hỏng bi và các bộ phận khác.
Vì vòng bi có kiểu lắp xếp chồng có thể hỏng dễ dàng trong quá trình tháo dỡ, cần kết hợp các biện pháp ngăn hỏng hóc trong quá trình tháo dỡ vào việc thiết kế.
1. Phương pháp tháo dỡ vòng trong
A. Đối với vòng bi lỗ hình trụ
Bạc không thể tách rời cần được xử lý cẩn thận trong quá trình tháo dỡ để giảm thiểu lực tác động từ bên ngoài, có ảnh hưởng đến các yếu tố lăn của chúng.
Cách dễ nhất để tháo vòng bi là sử dụng máy ép như trong Hình (a). Nên chuẩn bị dụng cụ kẹp sao cho vòng ngoài có thể nhận lực tháo.
Các Hình (b) và (c) cho thấy phương pháp tháo dỡ trong đó có sử dụng các dụng cụ đặc biệt. Trong cả hai trường hợp, ngàm kẹp của dụng cụ cần được giữ chắc cạnh của vòng trong.
Các Hình (d) minh họa ví dụ tháo bằng cách sử dụng máy gia nhiệt cảm ứng: phương pháp này có thể được điều chỉnh cho cả công việc lắp và tháo dỡ vòng trong của vòng bi đũa trụ kiểu NU và NJ. Có thể sử dụng máy gia nhiệt để gia nhiệt và làm giãn nhanh vòng trong.
B. Đối với vòng bi lỗ (khoan) côn
Hình (a) thể hiện công việc tháo dỡ một vòng trong bằng cách chèn nêm vào các khía ở sau mê lộ. Hình (b) thể hiện công việc tháo dỡ bằng cách nạp dầu áp suất cao vào bề mặt lắp. Trong cả hai trường hợp, nên sử dụng chốt chặn (ví dụ như đai ốc trục) để ngăn vòng bi rơi ra đột ngột.
Với vòng bi có măng xông bộ chuyển đổi, hai phương pháp sau là các phương pháp phù hợp. Như được minh họa trong Hình (c), cố định vòng bi bằng kẹp, nới lỏng đai ốc hãm, sau đó gõ búa măng xông bộ chuyển đổi. Đây là phương pháp được sử dụng chủ yếu cho bi cỡ nhỏ. Hình (d) minh họa phương pháp sử dụng đai ốc thủy lực.
Có thể tháo vòng bi cỡ nhỏ có măng xông tháo được bằng cách siết đai ốc hãm như minh họa trong Hình (e). Với bạc đạn cỡ lớn, tạo vài lỗ bulông, trên đai ốc hãm như minh họa trong Hình (f), sau đó siết chặt bulông. Khi đó có thể tháo vòng bi dễ dàng như vòng bi cỡ nhỏ.
Hình (g) minh họa phương pháp sử dụng đai ốc thủy lực.
2. Phương pháp tháo dỡ vòng ngoài
Để tháo dỡ vòng ngoài có kiểu lắp xếp chồng, nên có khía hoặc lỗ bulông trên vai của vỏ gối.
Bộ dụng cụ tháo lắp vòng bi cần thiết
Để thực hiện cách tháo lắp vòng bi hiệu quả và chuẩn nhất, không thể thực hiện tháo lắp bằng tay mà cần phải chuẩn bị bộ dụng cụ bao gồm:
- Bộ cảo vòng bi tiêu chuẩn
- Chìa khóa móc chỉnh vặn đai ốc
- Đệm
- Búa giảm chấn
- Vòng chêm
- Măng xông
- Bộ cánh tay puller
- …
Mẹo Từ Chuyên Gia PLB
- Không tái sử dụng vòng bi đã có dấu hiệu mòn, nứt, gỉ.
- Luôn dùng đúng loại mỡ bôi trơn cho từng tốc độ và tải trọng.
- Kiểm tra định kỳ sau mỗi 500 – 1000 giờ vận hành.
- Với môi trường khắc nghiệt (bụi, độ ẩm, nhiệt cao), ưu tiên vòng bi có phớt cao su kép (2RS) hoặc vòng bi chuyên dụng chịu nhiệt cao.
- Sử dụng vòng bi chính hãng từ các thương hiệu uy tín như JTEKT (KOYO), TIMKEN, JNS… để đảm bảo chất lượng.
Giải Pháp Toàn Diện Từ PLB Việt Nam
PLB Việt Nam là nhà phân phối chính hãng vòng bi JTEKT (KOYO), NSK, PBC, Timken, cùng các sản phẩm mỡ bôi trơn JMAX-U1 – chuyên dùng cho vòng bi công nghiệp.
Chúng tôi không chỉ cung cấp sản phẩm chất lượng mà còn đồng hành tư vấn kỹ thuật, giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả hơn.
PLB xin dừng bài viết tại đây. Bên trên là tổng hợp vô cùng đầy đủ những thông tin cần thiết về cách tháo lắp vòng bi đúng chuẩn. Hy vọng sẽ hữu ích cho bạn.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần mua vòng bi bạc đạn uy tín, chính hãng, đừng chần chừ liên hệ ngay với PLB Việt Nam tại hotline 0888 200 800. PLB rất hân hạnh phục vụ Quý khách hàng.
